Κυκλική Οικονομία

Η έννοια της Κυκλικής Οικονομίας δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της προώθησης της αειφόρου ανάπτυξης. Οι παραδοσιακές ανοιχτές οικονομίες έχουν αναπτυχθεί χωρίς να δίνουν προτεραιότητα στην ανακύκλωση, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται το περιβάλλον σε χώρο απόθεσης αποβλήτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη πιέσεων στα οικοσυστήματα και στο περιβάλλον, σημαντικές και συνεχείς οικονομικές επιπτώσεις σε επιχειρήσεις και βιομηχανίες, υψηλά επίπεδα μόλυνσης και μη-βιώσιμα μοντέλα ανάπτυξης.

Μέχρι σήμερα η οικονομία λειτουργούσε σύμφωνα µε το μοντέλο «παίρνω-φτιάχνω-απορρίπτω», στο οποίο κάθε προϊόν αναπόφευκτα φτάνει στο «τέλος της ωφέλιμης ζωής» του. Πολύτιμα υλικά χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων, την κατασκευή υποδομών και κατοικιών, την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών ή την παροχή ενέργειας. Όταν τα προϊόντα αυτά καταναλωθούν ή δεν είναι πλέον απαραίτητα, τότε απορρίπτονται. Ωστόσο, η αύξηση του πληθυσμού αλλά και του πλούτου καθιστά τη ζήτηση για σπάνιες πρώτες ύλες μεγαλύτερη από ποτέ και οδηγεί σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Τα μέταλλα και τα μεταλλεύματα, τα ορυκτά καύσιμα, οι ζωοτροφές και τα τρόφιμα, αλλά και το καθαρό νερό και τα γόνιμα εδάφη έχουν ακριβύνει.

Κάθε χρόνο στην ΕΕ χρησιμοποιούνται σχεδόν 15 τόνοι υλικών ανά άτομο, ενώ κάθε πολίτης της ΕΕ παράγει, κατά μέσο όρο, πάνω από 4,5 τόνους αποβλήτων ετησίως, εκ των οποίων πάνω από το μισό καταλήγει σε ΧΥΤΑ. Η γραμμική οικονομία, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην εξόρυξη πόρων, δεν αποτελεί πλέον βιώσιμη επιλογή. Η μετάβαση σε μια Κυκλική Οικονομία προϋποθέτει αλλαγή της εστίασης στην επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανανέωση και ανακύκλωση υφιστάμενων υλικών και προϊόντων. Επομένως, ό,τι προηγουμένως θεωρούνταν απόβλητο, μπορεί να μετατραπεί σε πρώτη ύλη. Η Κυκλική Οικονομία παρέχει εναλλακτικές λύσεις βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης μέσω της προώθησης μιας βιομηχανικής οικονομίας που παράγει μηδενικά απόβλητα και μηδενική ρύπανση, και προσφέρει ευκαιρίες για επανακαθορισμό του οικονομικού μοντέλου σε ένα νέο πιο αποδοτικό και ανταγωνιστικό που αποφέρει σημαντικά οφέλη στις επιχειρήσεις, τις βιομηχανίες και τις τοπικές κοινότητες.

Η μετάβαση σε μια Κυκλική Οικονομία απαιτεί τη συμμετοχή και δέσμευση πολλών διαφορετικών ομάδων ανθρώπων. Ο ρόλος των υπευθύνων χάραξης πολιτικής είναι να παρέχουν τις βασικές προϋποθέσεις, την προσβλεψιµότητα και την αυτοπεποίθηση στις επιχειρήσεις, να ενισχύουν τον ρόλο των καταναλωτών, και να ορίζουν πώς οι πολίτες μπορούν να εξασφαλίσουν τα οφέλη των αλλαγών που πραγματοποιούνται.

Ο επιχειρηματικός τομέας είναι σε θέση να επανασχεδιάσει ολόκληρες αλυσίδες προσφοράς, µε σκοπό την αποδοτικότητα των πόρων και την κυκλικότητα. Μια τέτοια συστημική μετάβαση υποστηρίζεται από τις εξελίξεις στις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, αλλά και από την κοινωνική αλλαγή. Έτσι, η Κυκλική Οικονομία μπορεί να δημιουργήσει νέες αγορές που θα ανταποκρίνονται στην απομάκρυνση της κατανάλωσης από το παραδοσιακό ιδιοκτησιακό καθεστώς, και την προσέγγισή της στη χρήση, την επαναχρησιμοποίηση και τον διαμοιρασμό προϊόντων, συμβάλλοντας παράλληλα στην αύξηση και τη βελτίωση της απασχόλησης.

Η Κυκλική Οικονομία έχει καθοριστεί ως μια από τις βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2015 μέσω της σύνταξης του σχετικού πλαισίου δράσης: ‘«Το κλείσιμο του κύκλου – Ένα σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία». Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο δράσης, η μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία θα συμβάλλει ουσιαστικά στη μετάβαση σε μια βιώσιμη, αποδοτική και ανταγωνιστική οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και αποδοτική αξιοποίηση των πόρων. Η Κυκλική Οικονομία θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, προστατεύοντας τις επιχειρήσεις από την ανεπάρκεια πόρων και από την αστάθεια των τιμών και συμβάλλοντας στη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών και καινοτόμων και πιο αποδοτικών τρόπων παραγωγής και κατανάλωσης.